17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης Ηνωμένων Εθνών| Στόχος 2: Μηδενική Πείνα

Σε παγκόσμια κλίμακα, ένας στους εννέα ανθρώπους υποσιτίζεται. Τμήματα της Κένυας, της Σομαλίας και της Αιθιοπίας έχουν πληγεί από την πείνα και την ανέχεια, λόγω της μεγαλύτερης ξηρασίας των τελευταίων 40 και πλέον ετών. O παιδικός υποσιτισμός διαρκώς αυξάνεται, δεδομένου ότι το 45% των παιδικών θανάτων, ηλικίας κάτω των πέντε ετών, οφείλεται σε κακή διατροφή. Εξήντα έξι εκατομμύρια μαθητές του δημοτικού σχολείου, παρακολουθούν τα μαθήματά τους πεινασμένοι, με τους μισούς από αυτούς να κατοικούν στην Αφρική. Η πανδημία του COVID-19 και ο πόλεμος στην Ουκρανία οδηγούν σε μία πρωτοφανή επισιτιστική κρίση, γεγονός που υπογραμμίζει την κρισιμότητα της κατάστασης.

Για την καταπολέμηση αυτής, ο ΟΗΕ θέτει ως στόχο τη διασφάλιση της ίσης πρόσβασης σε ασφαλή τροφή για όλους τους ανθρώπους μέχρι το 2030. Δεν θα πρέπει να εστιάσουμε στην έλλειψη της τροφής αλλά στη δικαιότερη κατανομή της. Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε κονδύλια 600 εκατομμυρίων ευρώ με σκοπό την στήριξη χωρών της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού. Τα κονδύλια θα διατεθούν σε ανθρωπιστική βοήθεια, βιώσιμη παραγωγή και ανθεκτικότητα συστημάτων τροφίμων καθώς και σε μακροοικονομική στήριξη για την ανάπτυξη και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Επιπροσθέτως, o OHE επιδιώκει τον εναρμονισμό με τους διεθνώς συμφωνηθέντες στόχους για την καχεξία και την εξασθένηση των παιδιών ηλικίας κάτω των πέντε ετών. Τίθεται, λοιπόν, ως στόχος ο τερματισμός όλων των μορφών κακής διατροφής. Τέλος, ο ΟΗΕ επικεντρώνεται και στην ισότιμη πρόσβαση στη γη και στον διπλασιασμό της αγροτικής παραγωγικότητας και των εισοδημάτων των μειονοτήτων.

Σήμερα φιλοξενούμε την καθηγήτρια της GoStudent, Γεωργία Φωτεινού, κοινωνιολόγο με σπουδές στην Ευρωπαϊκή πολιτική και στις Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Συζητήσαμε μαζί με την Γεωργία γύρω από τον δεύτερο Στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης και της θέσαμε κάποια βασικά ερωτήματα γύρω από το θέμα.

Γεωργία Φωτεινού: Αναμφίβολα ο πόλεμος στην Ουκρανία επιδεινώνει το πρόβλημα της παγκόσμιας πείνας τόσο άμεσα, αφού η ίδια η Ουκρανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους διεθνείς εξαγωγείς σιτηρών, μαγειρικών ελαίων και  λιπασμάτων, όσο και έμμεσα, αφού οι οικονομικές κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας, ενός από τους κύριους προμηθευτές ενέργειας και σιτηρών παγκοσμίως, οδηγούν σε αλυσιδωτές αυξήσεις του κόστους παραγωγής τροφίμων και σοβαρές ελλείψεις σε είδη πρώτης ανάγκης. Αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι η πείνα είναι ήδη σε κατακόρυφη αύξηση παγκοσμίως, τόσο λόγω της πανδημίας της Covid-19, όσο και λόγω της κλιματικής αλλαγής, γίνεται κατανοητό ότι πολλές χώρες απειλούνται με σοβαρή επισιτιστική κρίση. Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι οι κύριοι προμηθευτές σιτηρών των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Χώρες όπως η Σομαλία, η Ερυθραία και ο Λίβανος, εισάγουν πάνω από το 70% των σιτηρών τους από την Ουκρανία και τη Ρωσία, ενώ υπάρχουν και άλλες όπως το Αζερμπαϊτζάν, η Μογγολία, η Αρμενία και η Γεωργία όπου η εξάρτηση αγγίζει το 90% των εισαγωγών τους.

Γεωργία Φωτεινού: Μία επισιτιστική κρίση έχει δυσανάλογα μεγάλη επίπτωση στα βρέφη και τα παιδιά. Τα πρώτα θύματα μιας επισιτιστικής κρίσης είναι άλλωστε πάντοτε παιδιά, όχι μόνο γιατί είναι περισσότερο ευάλωτα ως πλυθυσμιακή ομάδα αλλά και γιατί έχουν αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά για την ανάπτυξή τους. Ωστόσο, η ελλιπής σίτιση των μαθητών δεν αποτελεί «προνόμιο» μόνο των λιγότερο ανεπτυγμένων οικονομιών, αφού το πρόβλημα είναι κοινό ακόμη και σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Πολλές οικογένειες χαμηλού εισοδήματος δυσκολεύονται να παρέχουν τρία πλήρη γεύματα στα παιδιά τους, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά την σχολική τους πορεία. Με βάση τα στατιστικά στοιχεία που προέρχονται από χώρες του Δυτικού κόσμου, οι φτωχότεροι μαθητές έχουν χειρότερη επίδοση στο σχολείο σε σχέση με εκείνους που δεν χρησιμοποιούν κουπόνια για δωρεάν γεύματα ή δεν βασίζονται σε τράπεζες τροφίμων για την σίτισή τους. Φυσικά δεν είναι εύκολο να προσδιοριστεί σε ποιο βαθμό το αποτέλεσμα αυτό επηρεάζεται από άλλες παραμέτρους που σχετίζονται με τη φτώχεια ή τον κοινωνικό αποκλεισμό, είναι όμως ενδεικτικό.

Γεωργία Φωτεινού: Ο ΟΗΕ έχει θέσει ως στόχο να εξασφαλίσει ίση πρόσβαση σε ασφαλή τροφή για όλους τους ανθρώπους μέχρι το 2030. Ένας τέτοιος στόχος, ωστόσο, δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί σε αυτό το χρονικό διάστημα, διότι για την επίτευξή του απαιτούνται δομικές αλλαγές τόσο στο εσωτερικό των χωρών που απειλούνται από την πείνα, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Η ανισοκατανομή πλούτου είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο, που δεν σχετίζεται μόνο με την οικονομία, αλλά επίσης με την πολιτική συνεργασία σε διεθνές επίπεδο αλλά και την ίδια την κουλτούρα των λαών. Παραδείγματος χάρη, έχει αποδειχθεί ότι στις χώρες όπου η θέση της γυναίκας είναι υποβαθμισμένη, οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ χειρότερες – και πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά αφού ο μισός πληθυσμός των χωρών αυτών δεν μπορεί να αναπτύξει το δυναμικό του. Παράλληλα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι η ανισοκατανομή πλούτου δεν υπάρχει μόνο μεταξύ χωρών αλλά και εντός των χωρών. Τρανταχτά  παραδείγματα είναι η Αμερική και η Δυτική Ευρώπη, όπου ενώ υπάρχει τεράστιος πλούτος, ένα σημαντικό τμήμα του πληθυσμού δυσκολεύεται να εξασφαλίσει στέγη και τροφή. Τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα σε χώρες όπου υπάρχει πολιτική αστάθεια και ένοπλες συρράξεις, διότι πρέπει να επανεκπαιδεύσεις τον πληθυσμό σε σύγχρονες μεθόδους καλλιέργειας και τυποποίησης τροφίμων για να διασφαλίσεις ασφαλή τροφή.